Kto ważniejszy, Ty, czy Twój samochód?
Rozmowa z panią Danutą Kozłowską, dyrektorem ds. medycznych w sieci laboratoriów DIAGNOSTYKA na temat profilaktyki badań dla mężczyzn
Dlaczego mężczyźni się nie badają?
O to, czemu mężczyźni się nie badają trzeba by zapytać samych panów. Czy jest to lęk przed jakąś trudną do zaakceptowania informacją? Z lat mojej praktyki w analityce medycznej wynika, że najczęściej mężczyzna idzie się zbadać dopiero wtedy, kiedy lekarz zleci mu badanie. Sami
z siebie panowie raczej się nie badają, nasza ankieta wskazuje że 50% z nich bada się dopiero, kiedy stan jest alarmowy. Przyczyn unikania badań należałoby chyba szukać w męskiej psychice i stereotypach ? ?jestem silny, jestem macho, na coś trzeba umrzeć?. Te obiegowe przekonania oraz brak powtarzania i utrwalania informacji ze strony Służby zdrowia na temat diagnostyki medycznej sprawia, że kontrolnie bada się niewielu.
Niemniej od kilku lat obserwujemy powolne odwracanie tego trendu, daje się zauważyć, że panowie urodzeni po 1980 roku, czyli dzisiejsi 30-latkowie badają się częściej od panów urodzonych w poprzednim i wcześniejszych pokoleniach. Nie jest to radykalny wzrost, zaledwie kilkuprocentowy w różnych częściach Polski. Według mnie może mieć związek ze zwiększoną aktywnością fizyczna ? siłownią, bieganiem i zażywaniem suplementów diety dla sportowców ? panowie stosują je, żeby wspomagać kształtowanie sylwetki, mają jednak świadomość, że trzeba kontrolować wskaźniki biochemiczne. Mężczyźni wykonują też badania związane z płodnością częściej niż ich rówieśnicy urodzeni 10, 20 lat wcześniej. Tutaj świadomość wzrosła, bo wzrosły też niestety problemy związane z płodnością.
Jest taki pogląd, że kobiety chorują częściej od mężczyzn, bo częściej od nich chodzą do lekarzy i na badania. Czy może Pani to potwierdzić?
Oczywiście statystyka odwiedzin lekarzy i badań nie dowodzi większej zachorowalności. Muszę jednak panią i innych, którzy tak myślą wyprowadzić z błędu. Obecnie profilaktyka wśród pań wcale nie jest dużo wyższa w porównaniu do panów, dlatego nasze akcje kierujemy także bezpośrednio do pań, żeby pomóc im zająć się zdrowiem własnym i swojej najbliższej rodziny.
Jakie badania powinni wykonywać mężczyźni, takie same jak kobiety czy inne?
Do wieku około 21 lat badania można potraktować genderowo ? są niemal takie same dla obydwu płci. Są to badania podstawowe: morfologia, OB, mocz, glukoza, lipidogram, próby wątrobowe. Zbierane systematycznie dają indywidualny obraz osoby. Potem zaczynają się różnice między płciami. Spotykają nas różne przypadłości zdrowotne, kontakt z bakteriami, wirusami, pasożytami, alergenami, zatrucia pokarmowe, przemysłowe i to też powinniśmy monitorować odpowiednimi badaniami. Należy sprawdzać swoją odporność poszczepienną, choćby przeciwko wirusowi żółtaczki typu B. W przypadku mężczyzn warto zbadać czy się przebyło świnkę w dzieciństwie, bo ma to związek z płodnością. Uczulałbym też na wykonywanie badań pod kątem chorób przenoszonych drogą płciową, współczesne kobiety akurat mają w nawyku odwiedzanie ginekologa, natomiast młodzi mężczyźni, w okresie wzmożonej aktywności seksualnej powinny kontrolować czy nie zarazili się kiłą, chlamydią, bo te mają dokuczliwe objawy oraz mogą tymi chorobami zarazić swoje stałe partnerki.
Dużo się mówi o problemach związanych z płodnością, czy Państwo w laboratorium też zauważyliście wzrost badań wykonywanych pod tym kątem?
Tak ten problem zaczyna być widoczny w badaniach laboratoryjnych. Na podstawie ilości badań semiogramu w małopolskim oddziale Diagnostyki, że od 2008 roku do 2014 ilość wykonywanych badań wzrosła pięciokrotnie, jest to wzrost coroczny, mniej więcej o 10-15% rocznie. Widać po tym, że problem lub też świadomość problemu rosną. Co ma na to wpływ? Stwierdzono, w badanej grupie mężczyzn, że głównym czynnikiem wzrostu problemów z płodnością jest stres, tzw. stres oksydacyjny. Dochodzi do niego, kiedy w organizmie namnaża się zbyt dużo wolnych rodników, a zbyt mało jest w nim przeciwutleniaczy. Wolne rodniki mają zdolność uszkadzania komórek ludzkiego ciała, a plemniki i nić DNA są szczególnie podatne na ich ataki. Charakter pracy – siedząca, przed komputerem, pod działaniem pola elektromagnetycznego (komórki), używki, stres – kumulacja tych czynników powoduje zaburzenia płodności.
Czy mogłaby Pani powiedzieć jakie panowie powinni wykonywać badania i co jaki czas?
Zdrowi panowie w wieku do 40 lat powinni się badać co 2-5 lat, po 40. warto co najmniej co dwa lata wykonywać zestawy podstawowych badań: morfologię, glukozę, lipidogram, próby wątrobowe, mocznik, kreatyninę, kwas moczowy, poziom hormonów oraz prześwietlenia płuc. Ponadto dochodzą specyficzne męskie badania profilaktyczne związane z rakiem jądra czy prostaty, w tym celu trzeba oznaczać poziom PSA w surowicy krwi ? jest to najważniejszy marker raka prostaty.
Lekarze apelują o ruch, obserwujemy wzrost mody na bieganie i uprawianie sportu, to chyba dobra tendencja?
Tak, jak najbardziej jest to dobra moda, bo zasiedziały tryb życia u mężczyzn, stres, używki powodują, że parametry u zdrowych mężczyzn zaczynają się pogarszać nie wiadomo kiedy. Przykładem niestety jest już wspomniany semiogram. Zakresy referencyjne ogłaszane corocznie przez WHO są obecnie kilkukrotnie niższe niż kilkanaście lat temu. Świadczy to o tym, że problem stał się globalny. Pamiętajmy, że organizm ma niesamowite możliwości reaktywacji i regeneracji. Bombardowany jednak wszystkimi czynnikami cywilizacyjnymi, które negatywnie wpływają na układ krążenia, gospodarkę hormonalną, układ pokarmowy, oddechowy ? zaczyna się coraz słabiej bronić
Jak najbardziej zachęcam do aktywnego trybu życia, ale zanim się wróci do biegania i sportu, po długim braku ruchu należałoby zacząć od wizyty u lekarza i od badań diagnostycznych. Polecałabym wykonanie badań ogólnych, czyli morfologii z OB, moczu, glukozie ważnej dla wydolności energetycznej oraz tzw. profil lipidowy, który w sposób miarodajny określi jaki jest poziom cholesterolu we krwi. Dodatkowo kilkukrotne zbadanie ciśnienia krwi. Są to absolutnie podstawowe badania, które należy wykonać przed powrotem do czynnego uprawiania sportu. Bez tego nagły, zwiększony wysiłek może być zabójczy zamiast zbawienny dla organizmu.
Panowie zwykle odpowiedzialność za niebadanie się zrzucają na brak czasu. Ile czasu trzeba przeznaczyć na badania ta realnie?
Można zapytać panów ile czasu poświęcają na diagnostykę swojego samochodu ? coroczne obowiązkowe badanie techniczne, drobne usterki i naprawy. Na pewno zajmuje im to więcej aniżeli zajmie wizyta u lekarza i diagnosty. A przecież bez nich ich samochód nigdzie nie pojedzie! Pobranie krwi do badań trwa około 1 minuty, cała wizyta w punkcie pobrań 10 minut, w czasie których można wykonać wszystkie podstawowe badania. Do tego wizyta u kardiologa i urologa, którzy zbadają serce i prostatę i ocenią stan zdrowia. Sumarycznie to jeden dzień w roku.
Rozmawiała Marta Pawlik
